खगोलप्रेमी कोल्हापूरकरांची चंद्रग्रहण पाहण्यास विद्यापीठात मोठी उपस्थिती

ब्लडमून पाहण्यासाठी विद्यापीठाच्या टेरेसवर खगोलप्रेमींनी मोठ्या संख्येने उपस्थिती दर्शविली.

ग्रहणकाळातील चंद्राच्या विविध कला. (छायाचित्रे: डॉ. प्रमोद कसबे व हर्षल कांबळे, नॅनोतंत्रज्ञान विभाग, शिवाजी विद्यापीठ, कोल्हापूर)

कोल्हापूर, दि. ३१ जानेवारी: ग्रहणाच्या संदर्भातील साऱ्या श्रद्धा-अंधश्रद्धांना फाटा देत कोल्हापूरच्या खगोलप्रेमी नागरिकांनी आजचे विशेष खग्रास चंद्रग्रहण पाहण्यासाठी शिवाजी विद्यापीठात मोठ्या प्रमाणावर हजेरी लावली. ग्रहणाच्या सुरवातीपासून ते ग्रहण संपुष्टात येईपर्यंत अनोख्या सुपरमून, ब्लूमून आणि ब्लडमून अशा तिहेरी नैसर्गिक चमत्कृतीचा आस्वाद घेतला.

शिवाजी विद्यापीठाच्या पदार्थविज्ञान विभागाच्या अवकाश निरीक्षण केंद्रातर्फे आज सायंकाळी चंद्रग्रहणाच्या निरीक्षणासाठी मुख्य प्रशासकीय इमारतीच्या टेरेसवर दुर्बिणीसह व्यवस्था करण्यात आली होती. हे कोल्हापुरातील सर्वात उंच ठिकाण असल्याने येथून ग्रहणाचे निरीक्षण अगदी व्यवस्थितरित्या करता येते. त्याचा लाभ घेण्याचा आवाहन विद्यापीठातर्फे काल करण्यात आले होते. त्याला विद्यार्थी-विद्यार्थिनींसह नागरिकांचा प्रचंड प्रतिसाद लाभला. यातून कोल्हापूरच्या नागरिकांचे एकूणच खगोलप्रेम अधोरेखित झाले.

सुपरमून म्हणजे नेहमीपेक्षा पृथ्वीच्या अधिक नजीक आलेला चंद्र, ब्लूमून म्हणजे एकाच महिन्यात आलेली दुसरी पौर्णिमा आणि ग्रहण कालावधीत चंद्र जेव्हा पृथ्वीच्या गडद छायेतून जातो, तेव्हा प्रकाशकिरणांचे विकिरण होऊन बहुतांश निळ्या रंगाच्या छटा शोषल्या जाऊन नारंगी लाल रंग तितकाच शिल्लक राहतो, तेव्हा ग्रहण स्थितीत चंद्र लालसर दिसतो, ही अवस्था म्हणजे ब्लडमून. असा तिहेरी योग यापूर्वी ३१ मार्च १८६६ रोजी म्हणजे सुमारे १५२ वर्षांपूर्वी आलेला होता. त्यामुळे असा दुर्मिळ खगोलीय आविष्कार पाहण्याची संधी आज नागरिकांना लाभली.

विद्यापीठाच्या टेरेसवर सायंकाळी साडेपाच वाजल्यापासूनच विद्यार्थी-विद्यार्थिनींसह शहरातील आबालवृद्ध, महिला, शिक्षक यांचे आगमन होण्यास सुरवात झाली. अवकाश संशोधन केंद्राच्या टेलिस्कोपभोवती या सर्वांचा गराडा पडला होता. सर्वांनाच चंद्रोदयाची प्रतीक्षा लागलेली होती. साधारणपणे पावणेसातच्या सुमारास ग्रासलेल्या अवस्थेतच पूर्व दिशेला चंद्राचे दर्शन झाले. सुरवातीला धूसर असणारे चंद्रबिंब पुढे त्या धूसरपणाकडून अधिक गडद लाल रंगाकडे झुकले आणि टप्प्याटप्पाने प्रकाशमान होत गेले. एका क्षणी डायमंड रिंगसारख्या अवस्थेचे दर्शन घडवून तेथून ग्रहण सुटण्यास सुरवात झाली आणि पुनश्च दीप्तीमान सुपरमूनचे दर्शन खगोलप्रेमींना होत गेले.

उपस्थित सर्वच खगोलप्रेमींनी हा सोहळा उघड्या डोळ्यांसह सोबत आणलेल्या दुर्बिण, कॅमेरे तसेच टेलिस्कोप यांच्या माध्यमातून पाहिला. हातातल्या मोबाईल कॅमेऱ्यांमध्येही हे चंद्रबिंब टिपण्याचा प्रयत्न केला जात होता. ग्रहण सुटेपर्यंत नागरिकांनी या खगोलीय आविष्काराचा आनंद लुटला. त्याचप्रमाणे अवकाश संशोधन केंद्राचे डॉ. राजीव व्हटकर यांच्यासह त्यांचे विद्यार्थी हेरंब गायकवाड, ओंकार गुरव यांच्याकडून या सर्व नैसर्गिक चमत्काराची माहितीही घेतली.

यावेळी कुलगुरू डॉ. देवानंद शिंदे, प्र-कुलगुरू डॉ. डी.टी. शिर्के, कुलसचिव डॉ. विलास नांदवडेकर, शैक्षणिक सल्लागार डॉ. डी.आर. मोरे, अधिष्ठाता डॉ. ए.एम. गुरव यांच्यासह शिक्षक, विद्यार्थी मोठ्या संख्येने उपस्थित होते.

कोल्हापूरकरांच्या खगोलप्रेमाचे दर्शन: कुलगुरू डॉ. देवानंद शिंदे

आजच्या अनोख्या नैसर्गिक खगोलीय चमत्काराचे निरीक्षण करण्यासाठी कोल्हापुरातील नागरिकांनी इतक्या मोठ्या संख्येने विद्यापीठात उपस्थिती दर्शविली, ही बाब आनंदाची आहे. कोल्हापूरकर नागरिक हा विज्ञानप्रेमी आहे, त्यांच्यात मोठी जिज्ञासा आहे आणि ती पूर्ण करण्यासाठी ते अशा उपक्रमांना मोठ्या संख्येने प्रतिसाद देतात, हे आज दिसून आले. हा प्रतिसाद अत्यंत सुखावह असून त्यामुळे यापुढील काळातही अशा प्रकारच्या उपक्रमांचे विद्यापीठातर्फे आयोजन करण्यात येईल, अशी प्रतिक्रिया कुलगुरू डॉ. देवानंद शिंदे यांनी व्यक्त केली.

कुलगुरूंनी स्वतः सर्व ठिकाणी फिरुन अवकाश दर्शनासाठी जमलेल्या लोकांशी संवाद साधला. त्यांनी विद्यापीठाच्या टेलिस्कोपसह नागरिकांनी आणलेल्या विविध प्रकारच्या दुर्बिणी व कॅमेऱ्यांतूनही चंद्रग्रहणाची पाहणी केली. हौशी विद्यार्थ्यांनी काढलेल्या उत्तम छायाचित्रांचे त्यांनी कौतुकही केले.